سیم ارت چیست و چه کاربردی دارد؟

سیم ارت یا سیم اتصال به زمین جهت حفاظت از برق گرفتگی و آتش سوزی و ایجاد ایمنی در ساختمان هنگام نصب و کاربرد وسایل برقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیم که در لوازم الکتریکی از خروجی دستگاه به زمین متصل می‌شود نقش انتقال جریان نشتی حاصل از این ملزوات به زمین را برعهده دارد.

سیم ارت چیست؟

به سیم فلزی که از ملزومات الکتریکی خارج شده و ضمن اتصال به زمین نشتی برق را به آن منتقل می‌کند سیم Earth گفته می‌شود. این شاخه سیم ایمنی کاربران را از خطر برق گرفتگی تامین نموده و از ورود و عبور جریان برق از بدن آنها که با آسیب و برق‌گرفتگی همراه است جلوگیری می‌کند. اما برای آنکه بدانیم ارت چگونه عمل می‌کند لازم است با سیستم سیم فاز و نول نیز آشنا باشیم.

انواع سیم در مدار الکتریکی چیست؟

در هر مدار الکتریکی سیم مثبت یا فاز به‌دلیل ولتاژی که داراست حاوی جریان الکتریکی بوده و با اتصال به ورودی مدار الکتریکی متصل می‌شود. این سیم برای شناسایی بهتر در میان سیم و کابل اغلب با رنگ مشکی مشخص می‌شود، گرچه گاهی با رنگ‌های دیگر نیز وجود دارد. سیم دیگر که منفی است فاقد جریان الکتریکی بوده و تنها مسیر عبور به‌حساب می‌آید. این سیم جریان خروجی الکتریسیته از دستگاه به مولد را برقرار نموده و مداری بسته برای برقراری جریان فراهم می‌کند. به‌همین دلیل علیرغم نداشتن الکتریسیته وجود آن در هر سیستم الکتریکی الزامیست.

کاربرد سیم ارت

علاوه بر دو شاخه سیم اصلی فاز و نول، در مدارهای الکتریکی یک شاخه دیگر با نام ارت نیز وجود دارد که صرفه جهت ایمنی کاربران مورد استفاده قرار گرفته و از خروجی دستگاه الکتریکی به زمین متصل می‌شود. این سیم در واقع یک رسانای الکتریکی با قابلیت عبور جریان است که نشتی احتمالی برق دستگاه را به زمین منتقل نموده و مانع از وقوع برق گرفتگی می‌شود.

چرا استفاده از سیم ارت مهم است؟

سیم‌های متصل به دستگاه‌ها و لوازم الکتریکی به‌دلایل مختلف دچار پوسیدگی و پارگی شده و مشکلاتی ایجاد می‌کنند. این اتفاق ممکن است در اثر طولانی شدن عمر دستگاه و پوسیدگی پوشش سیم‌های آن رخ داده یا هنگام انتقال و جابجایی دستگاه و ضمن برخورد آن با محیط یا اشیاء اطراف اتفاق بیفتد.

در هر حال این مورد خطر برق‌ گرفتگی در اثر تماس با بخش بدون پوشش سیم را افزایش داده و می‌تواند برای کاربران خطراتی به‌دنبال داشته باشد.

وجود سیم ارت با رنگ زرد-سبز در دستگاه که جریان برق اضافه را به زمین منتقل می‌کند این خطر را از بین می‌برد. مقاومت این سیم معادل با صفر بوده و با توجه به جریان قوی عبوری از آن به سمت زمین، باعث بالا رفتن آمپر و پریدن فیوز شده، جریان مدار را قطع و ایمنی لازم حین کار را تامین می‌کند.

به این ترتیب از بروز آتش‌سوزی در تجهیزات برقی و برق گرفتگی پیشگیری می‌شود. وجود سوراخ سوم در پریز به‌معنای وجود سیم ارت در آن بوده و نشانه انتقال برق اضافه به زمین و ایمنی بیشتر است.

کاربرد سیم ارت:

به طور خلاصه می‌توان استفاده از این سیم را به دلایل زیر نسبت داد:

• پیشگیری از بروز برق‌گرفتگی
• پیشگیری از وقوع آتش سوزی و حوادث منجر به آسیب و فوت
• رسانا بودن زمین و عبور جریان الکتریکی
• ثابت نمودن سطح ولتاژ و ممانعت از overload شدن مدار و نشت جریان
• حفاظت در برابر بار الکتریکی اضافه نظیر صاعقه یا جریان قوی وارد شده به مدار

چاه ارت و کاربرد آن

چاه ارت حفره عمیقی مانند چاه است که در زمین حفر شده و یک صفحه مسی به شکل عمودی در آن قرار می‌گیرد. اطراف این صفحه با بتونیت پوشیده شده و یک شاخه سیم مسی جوش خورده به آن نیز به خارج از چاه منتقل می‌شود. این سیم با ورود به تابلوی تست باکس و پس از آن اتصال به تمامی تجهیزات الکتریکی نقش خنثی نمودن ولتاژهای بالا و جریانات اضافه الکتریکی را ایفا می‌کند این جریانات می‌توانند ناشی از برخورد صاعقه به زمین یا حوادث مشابه باشند.

میله فلزی نصب شده بر روی پشت بام این جریانات اضافه را توسط سیم ارت به زمین منتقل می‌کند.

تشخیص میزان عمق این چاه و نیز اجرای آن از حساسیت بالایی برخوردار بوده و نیاز به کارشناشی دقیق دارد. هرگونه خلل در تنظیمات این بخش چه از لحاظ نکات فنی حفر چاه و چه به‌لحاظ نحوه اتصال سیم ارت و سایر جزئیات کار می‌تواند با آسیب‌های جبران‌ناپذیر و بروز خسارت مالی و جانی برای افراد همراه باشد. به این دلیل توصیه می‌شود کلیه مراحل این کار به متخصصین آشنا به امور فنی سپرده شود.

ارت باکس چیست؟

تابلو ارت باکس یک جعبه است که برای راحتی دسترسی به چاه ارت در نزدیک یک مجموعه الکتریکی نصب می‌شود تا به کمک آن  میزان مقاومت الکتریکی که به زمین وارد می‌شود را محاسبه نمود. نصب تابلو ارت باکس باید در ارتفاع ۱.۵ متری از زمین انجام شود.

کلام آخر: نکات ایمنی در خصوص استفاده از سیم ارت

اطمینان از اتصال کل دستگاه برقی به زمین: برای آنکه سیم ارت به‌درستی عمل کرده و جریان برق اضافه را به زمین منتقل نماید لازم است وسایل برقی مورد نظر به زمین متصل باشند. اگر در این مورد اطمینان ندارید از کارشناسان و متخصصین مربوطه در این مورد کمک بگیرید.

ساخت چاه ارت را صرفا به افراد متخصص بسپارید: انجام غیرتخصصی و سهل‌انگارانه چاه ارت نه‌تنها ایمنی را برقرار نمی‌کند بلکه می‌تواند به بروز خطرات جدی برای کاربران منجر شود.

در صورت وجود هرگونه پارگی در پوشش سیم یا وجود بخش‌های بدون پوشش در آن، از تماس با آن اکیدا خودداری نموده و از خطر جدی برق گرفتگی در آن پرهیز نمایید.

فراموش نکنید که سیم ارت گرچه برای ایمنی شما نصب شده ولی در صورت بی‌اطلاعی و عملکرد اشتباه کاربران به نوبه خود می‌تواند بسیار خطر آفرین باشد.

در پایان پیشنهاد می‌کنیم کلیه مراحل اجرای سیم ارت و توصیه‌های ایمنی آن را جدی گرفته و برای کسب اطلاعات کامل و کافی در این زمینه به متخصصین امر مراجعه نمایید.

سوالات متداول:

نحوه اتصال سیم ارت به زمین چگونه است؟

سیم ارت ساختمان را می‌توانید به دو صورت زمین عمقی و زمین سطحی نصب کنید.

سیم ارت به چه دلیل استفاده می‌شود؟

دلیل استفاده از سیم ارت این است که امنیت سیستم‌های الکترونیک را حفظ کرده و اضافه جریان را به روشی امن به زمین منتقل کند تا آتش‌سوزی یا برق‌گرفتگی صورت نگیرد.

سیم فاز و نول چه رنگی است؟

سیم فاز معمولاً قرمز، نول مشکی و ارت سبز و زرد است.